Khoa Dược   /   Thông tin thuốc

PROCALCITONIN TRONG ĐỊNH HƯỚNG ĐIỀU TRỊ KHÁNG SINH

18-05-2021 10:00:00
Copy to clipboard
Một trong những nguyên tắc sử dụng kháng sinh hiệu quả bao gồm việc chỉ định kháng sinh với thời gian điều trị tối thiểu cần thiết. Tuy nhiên, thực trạng cho thấy rất khó để xác định thời gian điều trị tối thiểu, đặc biệt là đối với những trường hợp nhiễm trùng nặng. Trong nhiều trường hợp các bác sĩ còn ngần ngại trong việc xuống thang/ngưng kháng sinh sớm.

 

Nhằm đáp ứng nhu cầu cần có một công cụ hỗ trợ đánh giá tình trạng nhiễm khuẩn chính xác, nhiều nghiên cứu tập trung vào việc tìm hiểu các dấu ấn sinh học biểu hiện tình trạng nhiễm khuẩn. Trong số các dấu ấn sinh học, có nhiều bằng chứng ủng hộ procalcitonin là dấu ấn sinh học đáng tin cậy trong đánh giá tình trạng nhiễm khuẩn.

1. PROCALCITONIN LÀ GÌ?

Procalcitonin là tiền chất của calcitonin và được tăng điều tiết thông qua các cytokine trong tình trạng cơ thể phản ứng với nhiễm trùng.  Đối với tình trạng nhiễm virus, sự sản xuất procalcitonin được ngăn chặn bởi interferon-gamma. Do đó, procalcitonin là dấn ấn sinh học đặc hiệu của tình trạng nhiễm khuẩn hơn so với các dấu ấn sinh học khác (WBC, CRP).

2. SO SÁNH CÁC CHỈ DẤU SINH HỌC TRONG CHẨN ĐOÁN NHIỄM KHUẨN HUYẾT

Bảng 1. So sánh các chỉ dấu sinh học trong chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết

Chỉ dấu sinh học

Tính đặc hiệu cho nhiễm khuẩn

Tính đặc hiệu cho viêm

Ưu điểm

Nhược điểm

WBC

+

+++

  • Đơn giản
  • Chi phí thấp
  • Nhạy với vi khuẩn
  • Không đặc hiệu cho nhiễm khuẩn
  • Tăng trong mọi nhiễm trùng và viêm
  • Giá trị bị ảnh hưởng bởi nhiều thuốc/ bệnh lý

CRP

++

++

  • Chi phí thấp
  • Tính đặc hiệu trung bình
  • Tăng trong mọi nhiễm trùng và viêm
  • Tăng chậm (đạt đỉnh sau 24 giờ)
  • Không tương quan với tính nghiêm trọng của tình trạng nhiễm nhiễm trùng và viêm

Lactate

+

+

  • Chi phí thấp
  • Chỉ số tin cậy phản ánh tình trạng tưới máu mô
  • Dùng để tiên lượng hơn là chẩn đoán
  • Tính đặc hiệu rất thấp cho nhiễm khuẩn

Procalcitonin

++++

+

  • Đặc hiệu cho nhiễm khuẩn, đặc biệt trong NKH.
  • Động học thuận lợi (Tăng nhanh trong vòng 3-6 tiếng, đạt đỉnh trong vòng 12-24 giờ)
  • Sản xuất PCT không bị suy giảm do giảm bạch cầu hoặc các trạng thái ức chế miễn dịch khác.2
  • Sự suy giảm nhanh chóng khi có sự hỗ trợ kiểm soát nhiễm trùng bởi hệ miễn dịch. 2
  • Tương quan tuyệt vời với mức độ nghiêm trọng của bệnh tật.2
  • Chi phí cao hơn WBC, CRP, lactate.
  • Tuy đặc hiệu đối với tình trạng nhiễm khuẩn hơn so với các marker sinh học khác, nhưng nó vẫn tăng trong những những trường hợp bệnh không do vi khuẩn.2
  • Ngoài ra, đến nay vẫn chưa có một phạm vi tham chiếu cố định đối với nồng độ procalcitonin trong chẩn đoán nhiễm khuẩn. 
  • Mức PCT có thể không tăng trong các nhiễm trùng khu trú (viêm tủy xương, áp xe khu trú, v.v.) và PCT âm tính không nên được coi là loại trừ nhiễm trùng khu trú.

 

Các tình huống trong đó PCT tăng cao có thể do nguyên nhân không phải do vi khuẩn:

  • Trẻ sơ sinh (<48-72 giờ; sau 72 giờ diễn giải mức độ như bình thường)

  • Stress lớn (chấn thương nặng, phẫu thuật, sốc tim, bỏng). Trong trường hợp không có nhiễm trùng, mức PCT có xu hướng giảm sau sự kiện kích động

  • Điều trị bằng các tác nhân kích thích cytokine (OKT3, globulin chống tế bào lympho, alemtuzumab, IL-2, truyền bạch cầu hạt)

  • Sốt rét và một số bệnh nhiễm nấm

  • Sốc tim kéo dài, nặng hoặc bất thường tưới máu cơ quan

  • Một số dạng viêm mạch và bệnh ghép cấp tính so với bệnh vật chủ

  • Hội chứng nội sinh do tuyến giáp thể tủy và ung thư phổi tế bào nhỏ

  • Chức năng thận bị tổn thương đáng kể, đặc biệt là ESRD / chạy thận nhân tạo

3. DIỄN GIẢI CHỈ SỐ PROCALCITONIN TRÊN LÂM SÀNG

Thang-5-Procalcitonin

KẾT LUẬN

Procalcitonin đã chứng minh độ hữu ích trong việc phục vụ hỗ trợ cho việc chẩn đoán, đánh giá tình trạng nhiễm trùng và tăng hiệu quả chương trình Quản lý sử dụng kháng sinh. Tuy vậy, các bác sĩ nên kết hợp đánh giá lâm sàng, cận lâm sàng và loại trừ các trường hợp bệnh lý cũng làm tăng procalcitonin để đưa ra quyết định sử dụng, xuống thang hay ngưng kháng sinh.

Tài liệu tham khảo

1. Ứng dụng của procalcitonin trong định hướng điều trị kháng sinh. Bệnh viện Từ Dũ. Ngày đăng: 4/12/2019.

2. Procalcitonin (PCT) Guidance. University of Nebraska. Truy cập: 18/05/2021. Link

3. Konrad Reinhart, et al. Markers for sepsis diagnosis: what is useful? Crit Care Clin. 2006 Jul;22(3):503-19, ix-x.

Brit Long, et al. The Emergency Department Diagnosis and Management of Urinary Tract Infection. Emerg Med Clin North Am. 2018 Nov;36(4):685-710.

 

Tổ Thông tin thuốc - Dược lâm sàng

Khoa Dược - Bệnh viện Da Liễu TP.HCM

-------------------

Bệnh viện Da Liễu - số 2 Nguyễn Thông, phường 6, quận 3, TP.HCM.

Hotline: 028.39308131 - 0901.365.638

Website: bvdl.org.vn

Thời gian khám bệnh của bệnh viện:

  • Từ thứ hai đến thứ sáu: Từ 6g00 đến 18g30 (khám cả giờ nghỉ trưa).
  • Thứ bảy: buổi sáng từ 7g30 đến 11g00, buổi chiều từ 13g00 đến 18g30
  • Chủ Nhật: buổi sáng từ 7g30 đến 11g00, buổi chiều từ 13g00 đến 15g00
  • Ngày Lễ, Tết: nghỉ

Đặt lịch khám bệnh trực tuyến tại: https://dalieu.medpro.com.vn/ - Hoặc tải ứng dụng Bệnh viện Da Liễu TPHCM - Đăng ký Khám bệnh Online (App Store, Google Play)

Để xem được nhiều nội dung Truyền thông giáo dục sức khỏe về da liễu, hãy truy cập kênh Youtube của Bệnh viện Da Liễu TP.HCM: https://www.youtube.com/channel/UCt4M5jArf_1Pf5CNWRYOGag

ĐỌC THÊM

TIN MỚI

20-08-2022 15:00:00
SỬ DỤNG DỊCH TRUYỀN ALBUMIN TRÊN LÂM SÀNG
20-06-2022 15:00:00
Một phụ nữ 29 tuổi đến khoa cấp cứu với tình trạng khó thở và hồi hộp, cũng như phát ban ngứa và đau hơn 5 ngày trước đó. Thân nhiệt của cô là 38,6°C, nhịp tim 174 nhịp/phút và nhịp thở 24 nhịp/phút. Chúng tôi quan sát thấy một tuyến giáp phì đại khi bệnh nhân nuốt và các mảng ban đỏ tím hình khuyên trên mặt, thân và tứ chi (H.1).
20-04-2022 15:00:00
Một người đàn ông 55 tuổi có tiền sử sử dụng heroin qua đường tĩnh mạch đến khoa cấp cứu với vết loét lớn ở cẳng chân trái không lành xuất hiện 14 tháng trước. Vết loét có bờ là mô hạt, xung quanh là các mảng xơ cứng hội tụ, hình đồng xu, lõm, tăng/giảm sắc tố (Hình 1A). Bệnh nhân cũng có nhiều vết kim, tăng sắc tố trên các tĩnh mạch và sẹo đồng xu phù hợp với việc tiêm thuốc dưới da/trong da (“skin popping”) (Hình 1B). Bệnh nhân cho biết trước đây đã sử dụng vết loét như là một vị trí để tiêm thuốc, với lần tiêm cuối cùng cách đây hơn 1 năm.
20-02-2022 15:00:00
Một bệnh nhân nam 70 tuổi bị tăng nhãn áp tiến triển đã đến phòng khám vì ông phát hiện có sự đổi màu ở mặt và mắt của mình. Khi kiểm tra, BS nhận thấy ở vùng trán, mũi, quanh mắt, vùng má và trước tai của bệnh nhân xuất hiện sắc tố xám xanh (Hình). Không có bất thường nào về răng hoặc niêm mạc má.
28-06-2021 16:30:00
Tổn thương gân và đứt gân là tác dụng có hại nghiêm trọng đã được biết đến từ lâu của kháng sinh nhóm quinolon, fluoroquinolon. Bên cạnh đó, trong những năm gần đây, nguy cơ đứt hoặc rách động mạch chủ do nhóm kháng sinh này cũng đã được báo cáo từ các cơ quan quản lý Dược các nước.
28-05-2021 09:00:00
Viêm da cơ địa (VDCĐ) là một rối loạn da do viêm phổ biến nhất. Người bệnh bị VDCĐ sẽ có cảm giác ngứa kinh khủng và da bị viêm mạn tính.
028.3930.8183
(trong giờ hành chính)
0975.609.166
(trong giờ hành chính)
bvdl.daotaolientuc@gmail.com

Đánh giá nội dung

OK
image doctor