Zona thần kinh (hay còn gọi là giời leo) là một tình trạng nhiễm trùng da do virus Varicella-Zoster (VZV) gây ra, đây cũng là virus gây bệnh thuỷ đậu. Bệnh thường gây đau rát da, nổi mụn nước thành dải và có thể để lại biến chứng lâu dài. Mặc dù không gây tử vong, nhưng zona gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được nhận biết và điều trị sớm.
Sau khi bị thủy đậu, virus Varicella-Zoster không hoàn toàn biến mất mà ẩn trong các hạch thần kinh cảm giác ở trạng thái không hoạt động (latent). Sau nhiều năm, khi hệ miễn dịch suy yếu, virus này tái kích hoạt, di chuyển dọc theo dây thần kinh cảm giác và gây viêm, tổn thương vùng da tương ứng – hình thành zona thần kinh.
Nguyên nhân trực tiếp là do sự tái hoạt động của virus Varicella-Zoster đã có sẵn trong cơ thể từ lần nhiễm thủy đậu trước đó. Tuy nhiên, không phải ai từng bị thủy đậu cũng sẽ bị zona. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ tái hoạt virus bao gồm: tuổi cao, suy giảm miễn dịch, stress và bệnh mạn tính
Cảm giác đau rát, châm chích, ngứa hoặc đau nhức sâu bên dưới da ở một vùng nhất định, thường chỉ ở một bên cơ thể.
Có thể kèm theo sốt nhẹ, mệt mỏi, đau đầu.
Xuất hiện mụn nước nhỏ li ti, sau đó tập trung thành chùm, phân bố theo đường đi của dây thần kinh cảm giác
Vị trí thường gặp: vùng ngực, lưng, mặt, cổ, mắt.
Mụn nước sẽ vỡ ra, đóng vảy và khô dần trong vòng 2–4 tuần.
Đau thần kinh sau zona: cơn đau kéo dài hàng tháng, thậm chí hàng năm sau khi tổn thương da đã lành
Thuốc kháng virus: điều trị bằng thuốc kháng virus cần sớm nhất có thể, tốt nhất trong vòng 72 giờ đầu kể từ khi xuất hiện tổn thương da. Giúp ức chế sự nhân lên của virus, rút ngắn thời gian bệnh.
Thuốc giảm đau: Paracetamol, NSAIDs hoặc gabapentin, pregabalin. Một số trường hợp đau thần kinh sau zona nặng và kéo dài có thể cần phối hợp với thuốc chống trầm cảm 3 vòng (như amitriptyline).
Chăm sóc da tại chỗ: giữ vùng da bệnh sạch sẽ và có thể sử dụng các dung dịch sát khuẩn nhẹ (xanh methylen, betadine). Không nên tự ý chích mụn nước, tránh bội nhiễm vi khuẩn.
Dặn dò bệnh nhân:
+ Nghỉ ngơi, giảm căng thẳng.
+ Mặc quần áo rộng thoáng.
+ Tránh để mụn nước tiếp xúc với người chưa từng bị thủy đậu hoặc chưa tiêm ngừa (đặc biệt là trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai, người suy giảm miễn dịch).
+ Vắc xin Shingrix (dạng bất hoạt) giúp ngừa zona hiệu quả trên 90%, được khuyến cáo cho người từ 50 tuổi trở lên hoặc người từ 18 tuổi có nguy cơ cao.
+ Cần tiêm 2 liều cách nhau 2–6 tháng.
+ Những ai từng bị zona vẫn có thể tiêm ngừa để phòng tái phát.
+ Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn.
+ Kiểm soát tốt bệnh mạn tính.
+ Tránh căng thẳng, mệt mỏi kéo dài.
Zona thần kinh là bệnh thường gặp, nhất là ở người lớn tuổi hoặc có miễn dịch yếu. Mặc dù bệnh có thể tự khỏi, nhưng nếu không được điều trị sớm và đúng cách, zona có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là đau thần kinh sau zona. Nhận biết sớm triệu chứng, điều trị kịp thời, tiêm phòng đầy đủ và giữ gìn sức khỏe tốt là những chìa khóa quan trọng giúp bảo vệ bạn và người thân khỏi căn bệnh này.
Nguồn:
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/herpes-zoster
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC): https://www.cdc.gov/shingles/index.html
Bệnh viện Da Liễu TP.HCM đảm bảo an toàn, bảo mật thông tin của người bệnh khi đăng ký khám chữa bệnh bằng CCCD hoặc ứng dụng VNeID.
Lưu ý: Tất cả thông tin, hình ảnh trên Website, Fanpage, YouTube, TikTok của Bệnh viện Da Liễu TP. Hồ Chí Minh thuộc bản quyền của Bệnh viện Da Liễu TP. Hồ Chí Minh. Ghi rõ nguồn “Bệnh viện Da Liễu TP. Hồ Chí Minh” khi phát hành lại thông tin, hình ảnh từ các kênh truyền thông của Bệnh viện.
.png)
-------------------
BỆNH VIỆN DA LIỄU TP.HCM CHỈ CÓ DUY NHẤT 1 CƠ SỞ! MỌI THÔNG TIN BẤT KỲ VỀ 1 CƠ SỞ - CHI NHÁNH NÀO KHÁC TRỰC THUỘC CỦA BỆNH VIỆN ĐỀU LÀ GIẢ MẠO!
Địa chỉ: Số 2, đường Nguyễn Thông, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM
Chăm sóc khách hàng (trong giờ hành chính, từ thứ 2 đến thứ 6): 028.3930.8131 (nhấn phím 0)
Liên hệ ngoài giờ hành chính, thứ 7, chủ nhật: 0901.365.638
Fanpage Bệnh viện Da Liễu TP.HCM: https://www.facebook.com/benhviendalieutphcm/
YouTube Bệnh viện Da Liễu TP.HCM: https://www.youtube.com/channel/UCt4M5jArf_1Pf5CNWRYOGag
TikTok Bệnh viện Da Liễu TP.HCM: https://www.tiktok.com/@benhviendalieuhcm
Zalo Bệnh viện Da Liễu TP.HCM: https://zalo.me/1948803500975685916
