Lenacapavir được xem là một bước tiến lớn trong phòng chống HIV, vì có thể giúp giảm đáng kể nguy cơ lây nhiễm ở thanh thiếu niên và người lớn có cân nặng từ 35kg trở lên. Khuyến nghị của WHO được đưa ra chỉ ít tuần sau khi Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chính thức phê duyệt thuốc này, mở ra thêm một lựa chọn mới bên cạnh các phương pháp dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) hiện nay.

Thuốc mang đến hy vọng cho cộng đồng có nguy cơ cao, nhờ lịch tiêm 2 lần/năm, thuận tiện hơn so với các thuốc uống hàng ngày, từ đó có thể tăng khả năng tuân thủ điều trị và hiệu quả phòng ngừa.

1. Thuốc Lenacapavir là gì?

Lenacapavir (tên thương mại: Yeztugo) là loại thuốc tiêm kháng HIV-1 đầu tiên thuộc nhóm ức chế capsid, được thiết kế để phòng ngừa lây nhiễm HIV. Thuốc được chỉ định cho thanh thiếu niên và người lớn có cân nặng từ 35 kg trở lên, với lịch tiêm hai lần mỗi năm – một lựa chọn tiện lợi cho những người cần dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP).

Lenacapavir được xem là bước đột phá khoa học quan trọng trong phòng chống HIV. Các thử nghiệm lâm sàng cho thấy thuốc có hiệu quả cao trong việc giảm nguy cơ lây nhiễm HIV, mở ra hy vọng thay đổi cách tiếp cận dự phòng hiện nay vốn phụ thuộc nhiều vào thuốc uống hàng ngày.

Ông Daniel O'Day, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Gilead Sciences – hãng dược phát triển thuốc cho biết: "Lenacapavir là loại thuốc chỉ cần tiêm hai lần mỗi năm nhưng đã cho thấy kết quả rất đáng khích lệ. Với sự chấp thuận của FDA và hợp tác cùng nhiều đối tác, chúng tôi tin rằng thuốc có thể đóng góp quan trọng vào mục tiêu chấm dứt đại dịch HIV".

Theo Tổng Giám đốc WHO, Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, mặc dù đến nay chưa có vaccine phòng HIV, lenacapavir là giải pháp thay thế tốt nhất: Một thuốc kháng virus tác dụng kéo dài, đã chứng minh khả năng ngăn ngừa phần lớn ca nhiễm HIV mới ở nhóm nguy cơ cao.

Khuyến nghị mới của WHO được công bố trong bối cảnh nỗ lực phòng chống HIV trên toàn cầu đang chững lại, khi vẫn còn 1,3 triệu ca nhiễm mới trong năm 2024. HIV tiếp tục tác động không đồng đều lên các nhóm dễ tổn thương như người hành nghề mại dâm, đàn ông quan hệ tình dục đồng giới, người chuyển giới, người tiêm chích ma túy, trẻ em và thanh thiếu niên...

Các chuyên gia nhận định, lenacapavir có thể tháo gỡ nhiều rào cản lớn trong việc dùng PrEP, chẳng hạn như khó khăn trong tuân thủ điều trị hằng ngày và sự kỳ thị xã hội. Việc chỉ cần tiêm 2 lần mỗi năm có thể giúp nhiều người dễ dàng tiếp cận và duy trì biện pháp dự phòng này lâu dài.

Tiến sĩ Carlos del Rio, Đại học Emory (Hoa Kỳ), nhấn mạnh: "Yeztugo là lựa chọn PrEP đột phá mà chúng ta mong đợi. Nó có thể thúc đẩy việc sử dụng và duy trì PrEP, đồng thời trở thành công cụ mới mạnh mẽ trong sứ mệnh chấm dứt đại dịch HIV".

2. Một số thông tin quan trọng về Lenacapavir

Hiện nay, lenacapavir đã được chấp thuận tại nhiều quốc gia để điều trị HIV kháng đa thuốc ở người lớn, khi sử dụng kết hợp với các thuốc kháng retrovirus khác. Tại Hoa Kỳ, thuốc cũng đã được cấp phép dùng để giảm nguy cơ lây nhiễm HIV qua đường tình dục cho người lớn và thanh thiếu niên nặng từ 35kg trở lên, thuộc nhóm có nguy cơ cao.

Điểm nổi bật của lenacapavir nằm ở cơ chế tác dụng đa giai đoạn. Trong khi hầu hết các thuốc kháng HIV chỉ ngăn chặn virus ở một giai đoạn cụ thể trong vòng đời của nó, thì lenacapavir có khả năng ức chế HIV ở nhiều giai đoạn khác nhau. Nhờ đó, thuốc thể hiện ưu thế vượt trội và cho đến nay chưa ghi nhận hiện tượng kháng chéo với các nhóm thuốc đang được sử dụng.

Lenacapavir hiện đang được nghiên cứu rộng rãi trong các thử nghiệm lâm sàng từ giai đoạn sớm đến giai đoạn muộn, với mục tiêu phát triển thành một nền tảng điều trị HIV mới. Kế hoạch này bao gồm cả thuốc tiêm và thuốc uống tác dụng kéo dài, với tần suất dùng linh hoạt (từ vài tuần đến vài tháng), có thể dùng đơn trị hoặc kết hợp, nhằm phù hợp với nhu cầu và lối sống đa dạng của người bệnh và cộng đồng bị ảnh hưởng bởi HIV.

Với những đóng góp nổi bật, tạp chí Science đã vinh danh lenacapavir là "Đột phá của năm 2024", khẳng định tầm quan trọng của loại thuốc này trong nỗ lực toàn cầu chống lại đại dịch HIV.

Nguồn:https://suckhoedoisong.vn/nhung-dieu-can-biet-ve-thuoc-tiem-phong-ngua-hiv-duoc-who-khuyen-nghi-dung-hai-lan-moi-nam-169250819185818295.htm

--------------